ĐẠI CƯƠNG:
Thóat vị qua đại tràng Sigma ( Intersigmoid hernia) là 1 lọai thóat vị nội còn gọi là thóat vị qua mạc treo đại tràng Sigma. Lâm sàng bệnh nhân sẽ biểu hiện bằng hội chứng tắc ruột cao và rất khó chẩn đóan trước phẫu thuật. Tuy nhiên, tiền căn không có phẫu thuật trước đây và không có thoát vị thành bụng giúp gợi ý cho chẩn đoán. CT scan có thể giúp ích cho chẩn đóan thoát vị nội, trên CT scan sẽ có các dấu hiệu gợi ý như có 1 khối dạng túi hay tập trung nhiều quai ruột non tại vị trí giải phẫu bất thường và thấy có cuống mạch mạc treo lạc chỗ bị căng và ứ máu và có mạch máu hội tụ tại lỗ thoát vị. Dấu hiệu đặc trưng cho thóat vị qua đại tràng Sigma là hình ảnh đám ruột non có dạng chữ U hay chữ C tập trung phía sau và phía bên đại tràng sigma. Chỉ định chụp CT scan sớm và can thiệp phẫu thuật kịp thời là cần thiết vì tỷ lệ tử vong là 50% nếu có thắt nghẹt ruột.
Các ca báo cáo lâm sàng về thoát vị qua đại tràng Sigma thường ít gặp trong sách vở. Đây là 1 trường hợp thóat vị qua đại tràng Sigma nhập viện tại 1 bệnh viện đa khoa tuyến quận tại Anh.
MÔ TẢ CA LÂM SÀNG
Bệnh nhân nữ 63 tuổi hòan tòan khỏe mạnh trước đó nhập viện với bệnh sử 3 ngày bị đau quặn vùng bụng dưới từng cơn, nôn, chướng bụng, chán ăn và bí đại tiện. Tiền sử có tăng cholesterol trong máu, trào ngược dạ dày thực quản, thắt ống dẫn trứng và thay khớp háng. Tiền sử gia đình không ghi nhận bất thường. Thúôc hiện đang dùng là Pravastatin và Ezetimibe. Bệnh nhân không hút thuốc và không uống rượu.
Khám tổng trạng không ghi nhận gì đặc biệt. Khám bụng: bụng căng chướng, ấn đau vùng hố chậu trái, gõ trong, nhu động ruột âm sắc cao. Ghi nhận có hội chứng tắc ruột cao.
Bệnh nhân được điều trị bảo tồn với đặt sonde dạ dày và truyền dịch. Công thức máu cho kết quả bạch cầu tăng 14,0 K/ul và Neutrophil là 12,6 K/ul, CRP là 234. Các xét nghiệm khác đều bình thường. X-quang ngực thẳng không ghi nhận bất thường. X-quang bụng đứng cho thấy dạ dày và ruột non dãn phù hợp với tắc ruột non.
Tuy nhiên lâm sàng bệnh nhân không cải thiện nhiều nên sau đó được chỉ định chụp CT scan vùng bụng và vùng chậu. Phim CT cho thấy dãn thực quản, dạ dày và ruột non nhưng không dãn vùng cuối của hồi tràng và đại tràng. Những dấu hiệu này gợi ý có tắc đọan xa của ruột non nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy có thoát vị thành bụng, lồng ruột, sỏi mật hay khí trong đường mật gây ra tắc nghẽn này. Chẩn đóan thóat vị nội hay dải xơ dính (fibrous bands) được nghi ngờ.
A: dãn quai ruột đọan gần
B: đọan quai ruột xa bình thường
Bệnh nhân được nội soi ổ bụng thám sát. Trong khi nội soi đã tìm thấy 1 quai ruột non bị thắt nghẹt và họai tử ở khe gian đại tràng Sigma ( intersigmoid fossa). Sau đó, quai ruột này được cắt đi, nối tận tận ruột và khâu lại khe này.
Quai ruột bị thắt nghẹt khi chui vào khe gian đại tràng Sigma
Hình ảnh quai ruột bị thắt nghẹt và họai tử
Sau khi phẫu thuật, không xảy ra biến chứng gì và bệnh nhân được xuất viện vào ngày hậu phẫu thứ 8.
BÀN LUẬN:
Thoát vị qua mạc treo đại tràng Sigma đã được định nghĩa bởi Benson và Killen. Có 3 lọai thoát vị qua mạc treo đại tràng Sigma, bao gồm: thoát vị qua đại tràng Sigma ( intersigmoid), thoát vị xuyên qua mạc treo đại tràng Sigma ( transmesosigmoid) và thoát vị trong mạc treo đại tràng ( intramesosigmois). 3 lọai này chiếm tỷ lệ là 6% trong tổng số các thoát vị nội. Những nguyên nhân khác là thoát vị quanh tá tràng ( paraduodenal) chiếm 53%, quanh manh tràng (pericaecal) chíêm 13%, qua lỗ Winslow chiếm 8%, xuyên qua mạc treo ( transmesenteric) chiếm 8% và thoát vị qua mạc nối ( transomental) là 1-4%.
Thoát vị nội là nguyên nhân gây tắc ruột trong 0,2 đến 4,1% các trường hợp, ở những bệnh nhân ghép gan hay phẫu thuật nối dạ dày là trên 50%. Nếu lọai những bệnh nhân đã ghép gan hay phẫu thuật nối da dày thì ước tính khoảng 1/800 ca tắc ruột là do thóat vị qua mạc treo đại tràng Sigma, trong đó tỷ lệ thoát vị qua đại tràng sigma ( intersigmoid) thì tương đối thấp.
Bệnh học của lọai thoát vị này có liên quan với sự thoát vị của 1 tạng rỗng, thường là ruột non, qua khe gian đại tràng Sigma ( intersigmoid fossa), là 1 khe nằm ở ngang mào chậu- là nơi đại tràng xuống giáp với đại tràng Sigma và thóat vị này cũng liên quan với mạc treo đại tràng sigma. Đại tràng Sigma bao gồm 2 phần: phần chậu (iliac) cố định và phần khung chậu (pelvic) di động. Chiều dài trung bình của đọan nối giữa 2 đọan này là 7,9 cm và chiều rộng trung bình của mạc treo đại tràng là 5,6cm. Niệu quản bên trái băng xuyên qua gốc mạc treo đại tràng sigma thông qua khe gian đại tràng sigma. Đây là vị trí giải phẫu bất thường mà các cơ quan trong ổ bụng đi xuyên qua khe gây ra thóat vị nội.
Vị trí của khe gian đại tràng Sigma
Trên đây chúng tôi đã trình bày 1 ca thóat vị qua đại tràng sigma với quai ruột non bị thắt nghẹt và họai tử cần phải cắt bỏ, điều trị bảo tồn là thất bại. CT scan sau đó đã giúp phân biệt tắc ruột non thứ phát sau thoát vị nội và can thiệp phẫu thuật kip thời đã giúp tránh được tử vong cho bệnh nhân.
Chính vì vậy. nếu nghi ngờ có thoát vị nội thì chỉ nên điều trị bảo tồn trong 1 thời gian ngắn hay thậm chí không điều trị bảo tồn. Nên chỉ định sớm CT scan trong những trường hợp này giúp chẩn đóan thoát vị nội và can thiệp phẫu thuật sớm giúp làm giảm tỷ lệ thắt nghẹt, thiếu máu và họai tử quai ruột.
KẾT LUẬN:
Thóat vị qua đại tràng sigma là 1 lọai thóat vị nội hiếm gặp và rất khó chẩn đóan trước mổ, nhưng có thể nghi ngờ chẩn đóan này nếu bệnh nhân có hội chứng tắc ruột cấp, không có tiền sử phẫu thuật và không có thoát vị thành bụng. Bệnh nhân có các triệu chứng này nên được chỉ định Ct scan khẩn cấp và điều trị phẫu thuật sớm giúp làm giảm tối thiểu tỷ lệ thắt nghẹt và họai tử ruột, từ đó làm giảm tỷ lệ tử vong của bệnh nhân.
Nguồn: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3215259/?tool=pubmed